Laten we bij het begin beginnen.
Uw lichaam en dus ook uw hersenen zijn opgebouwd uit atomen.
Atomen bestaan grotendeels uit lege ruimte: een wolk van elektronen met middenin een piepkleine, compacte atoomkern. Als een atoomkern zo groot zou zijn als een voetbal, dan vind je de elektronen op ten minste 15 kilometer afstand. U bent dus een soort wolk. Niet voor niets kunnen de neutrino’s, subatomaire deeltjes, die ontstaan bij de atoomfusie in zonnen, met gemak dwars door uw lijf heen vliegen. En overigens ook dwars door de aarde. Niet alleen u bent een soort wolk. U bent een wolk samengesteld uit wolken, die deel uit maakt van een ander wolken en u leeft op een wolk die ook weer deel uit maakt van andere wolken. Als de zon een voetbal was, was de aarde een knikker op 23 meter afstand. Wolken door krachten bij elkaar gehouden.
Natuurlijk, die atomen hechten zich in allerlei varianten aan elkaar en vormen moleculen en macromoleculen, organellen en cellen. Microscopisch kleine wolkjes dus, binnen weer andere wolkjes die door energieën bij elkaar gehouden worden. Allemaal met hun eigen specifieke samenstelling. Vandaar uit bouwen deze wolkjes zich op tot nieuwe wolken: weefsels, organen en orgaanstelsels en tot een zelfbewust organisme. U dus.
U bent een ook nog een maatschappij in uw eentje. Met autochtonen en allochtonen. Uw eigen autochtone celwolken worden vergezeld door een kleine meerderheid, iets meer dan de helft, van allochtone wolkjes van bacteriën, schimmels en virussen. Zonder deze gastarbeiderwolkjes kunt u niet leven. En zij niet goed zonder u.
U laat het daar niet bij zitten. U gaat relaties aan met andere U-dussen. Tussen u en andere gaan de verbindende krachten verder. Op een ijler niveau vormt u groepen waarvan de samenhang weliswaar minder krachtig is dan op atomair niveau, maar toch behoorlijk. Uw wolk maakt zelfs deel uit van heel veel verschillende U-duswolken, waarvan de bindende samenhang in kracht verschilt. Op dat niveau bent u een weer een cel, met dit verschil dat u zich wisselend aan verschillende organen kunt verbinden. Sterk aan uw gezin en familie, minder sterk en mogelijk wisselend aan collega groepen, vriendenkringen, interesse, ideologische en belangengroepen.
In nog groter verband maakt u natuurlijk deel uit van gemeenschappen, samenlevingen en nationale entiteiten. Wolken die nog weer ijler en weidser zijn, maar ook veranderlijk soms zelfs wervelend, maar niettemin krachtig verbonden.
Alles komt voort uit tegenstellingen waarvoor een oplossing bedacht wordt. Goede oplossingen leven meestal het langst, maar rotoplossingen kunnen evenzogoed een lang en taai leven leiden. U-dus en de wolken waar u deel van uit maakt hebben een kortere of een langere samenhang, waarna ze uit elkaar vallen in hun oorspronkelijke kernen en essenties.
Als één van uw sociale wolken uit elkaar valt gaat u meestal al snel weer deel uit maken van een andere vergelijkbare wolk. Uw bedrijf ging failliet en u ging bij een ander bedrijf werken. Uw familie dreef uit elkaar en u ging al snel weer een zelf gekozen familienetwerk vormen met andere U-dussen.
Als U-dus uit elkaar valt verspreiding uw atomen zich over een hele serie van andere wolk-vormen. De atomen, dat weet u wel, gaan deel uit maken van insectenlarven, bomen en struiken en wie weet waar nog meer van. Het atomaire deel van u wordt opgenomen in de kruiden en bomen die bij de kuil groeien waarin uw nabestaanden u gelegd hebben. Ook uw as wordt met graagte opgenomen door planten of door dieren die dat weer eten. Maar uw persoon en essentie zijn blijvend, in de vorm van de impressie die u op anderen en in de wereld heeft gemaakt.
Bent u dan dood? Absoluut niet. U leeft krachtig voort. Primair in de synapsen, in de herinneringen en gedachten van de U-dussen die met u een veelheid van netwerken gevormd hebben. U maakt – via de hersenverbindingen – weliswaar slechts beperkt fysiek deel uit van de atoomwolken in die netwerken, maar u bent via de U-dussen met wie u geleefd hebt, een krachtig en betekenis gevend deel van de verbindingen binnen die netwerken. Bewust en onbewust. U maakt deel uit van hun levensgevoel. U leeft in hen. U leeft door hen. Met een diepe complexiteit aan betekenissen. Als ze aan u denken of met u in dialoog zijn is daar een zeker bewustzijn mee gemoeid. Als u al wat ouder bent dan weet u dat u in uw gedachten een bijna woordeloze dialoog met overledenen kunt hebben. In het onbewuste en halfbewuste maakt U-dus deel uit van een vele parlementen in het bewustzijn van nog functionerende compacte menswolken.
Natuurlijk, een heel beperkt aantal mensen hebben de basis organisatie van uw voormalig actieve menswolk meegekregen in de vorm van genetica. Zelfde haar, gezicht, lijf, kwalen, reactiepatronen. Maar de impressies die u heeft achtergelaten brengen die tot hun levende vorm. U hoeft geen genetica te delen om deel uit te maken van een grote hoeveelheid nog compacte menswolken.
Vervaagt dat op termijn? Ja, op het moment dat tijd verstrijkt en nieuwe inzichten ontstaan wordt het gevoel dat mensen bij u hebben anders. Het neemt met het verstrijken van de tijd nog ijlere vormen aan. U zult meer aan uw ouders of geliefde of overleden kind denken dan aan uw betovergrootouders. Niettemin is er een enorme herinnerings- en toe-eigeningscultuur in de vorm van rituelen, geschiedenisactiviteiten en genealogisch onderzoek. Waar kom ik/wij vandaan kan ook vertaalt worden als: wie draag ik in mij mee. Bewust en onbewust. Wie waren zij, hoe leefden zij. Welke impressie hebben zij achtergelaten. Zij vormen nog steeds een uitermate belangrijk deel van uw identiteit. En zelfs van een nationale identiteit. Ga er maar van uit dat zelfs de homo sapiens en de homo erectus die in Afrika leefden en daar vandaan de wereld introkken in onze genetica, in het aarde-archief, in de musea en in de hoofden, de geschriften en verbeeldingen van duizenden geïnteresseerden nog steeds deel van ons uitmaken. En ieder keer dat iemand op aarde zich een voorstelling van hen maakt, leven ook zij nog steeds. Zij en alles en iedereen die leeft en ooit geleefd heeft maakt zo deel uit van de ultieme wolk van onze gezamenlijkheid. Dag in dag uit houden miljoenen zich bezig met herinneringsrituelen, van geschiedeniswetenschap tot bijeenkomsten tot fotoboeken tot reizen naar plaatsen waar ouders en geliefden gewoond hebben tot het branden van een kaars in een kerk. De vormen waarin we herinneren en overledenen levend houden zijn teveel om op te noemen en van alle tijden en alle culturen.
Oude religies wisten altijd al van uw voortbestaan en hebben er grote delen van hun religieuze ideeën, rituelen en verbeeldingen op gebaseerd. Van het Walhalla tot voorouderverering tot diverse hemelsoorten tot reïncarnatie-religies in India en Afrika. De verbeeldingen zijn altijd concretiseringen van een werkelijkheid die we niet echt begrijpen[1]. Ze zijn soms erg mooi of wijs, maar in termen van moderne waarheidsvinding nogal aanvechtbaar. Veel rituelen zijn nog steeds recyclebaar. In ieder geval vertegenwoordigen de impressies en de essenties van al opgeloste menswolken in de nog wel samenhangende menswolken een enorme kracht. En hoewel traditionele volkeren niet over onze natuurwetenschappen beschikten wisten ze intuïtief wel hoe het in elkaar zat en ontwikkelden ze rituelen die in veel gevallen niet wezenlijk van de onze verschillen.
U maakt in uw huidige compacte vorm al deel uit van systeem en structuur. Misschien ontwerpt u een belangrijk deel van een softwarepakket of u maakt stoeptegels en metselstenen of bouwt huizen. Waarom vinden we niet ieder huis een paar stenen met de namen van de metselaars, installateurs, stukadoors, timmerlieden en elektriciens die het gebouwd hebben. Waarom vinden we niet in elke stoep een tegel met de naam van degene die het gemaakt heeft. Laten we daar snel mee beginnen. Misschien ontwikkeld u als ambtenaar samen met anderen een bestuurlijke vernieuwing of voorkwam u als brandweerman doden bij een brand. Misschien geeft u les of bent u soldaat. In veel gevallen kent of kende men u niet en toch bent u evident aanwezig in het systeem en structuur van het merkwaardige aquarium dat wij compacte menswolken voor onszelf gebouwd hebben. Nog heel lang en misschien wel voor altijd maakt u deel uit van allerlei vormen van archief, komt u voor op foto’s, is traceerbaar waar u woonde, waar u werkte en welke hobby en kwalen u had. Laten we alle graven weer eeuwige grafrust geven en alle archieven voor eeuwig (digitaal) bewaren.
Houden we ooit helemaal op te bestaand? Dat weten we niet. Misschien als de zon ontploft, terwijl we nog geen methode gevonden hebben om buiten ons zonnestelsel te reizen. Wat we weten is dat we deel uitmaken van een veel groter proces van toename van complexiteit. Als de toegenomen complexiteit niet stabiel is stort het soms weer in of vervalt het tot een lagere vorm. Uitstervingen, natuurrampen, enorme oorlogen, instortende maatschappijen, epidemieën, soorten die het evolutionair moeilijk hebben, de opsomming van catastrofes is schier eindeloos. En toch neemt in “de lange, kronkelige” lijn van de geschiedenis de complexiteit toe. Voor ons als huidige mensen en mensheid is het een heilig dogma dat we moeten zoeken naar werkbare evenwichten. In het groot en in het klein. Evenwicht in persoonlijke leefstijlen, in maatschappijen en tussen maatschappijen onderling en met onze natuurlijke omgeving. Nog nooit in de hele evolutie is er zoiets complex ontstaan als onze menselijke cultuur. En dat betekent nogal wat voor onze oriëntatie op verleden, heden en toekomst, voor omgang met de natuur, voor humaniteit zonder kwetsbaar te worden voor barbaren en criminelen. Evenwichtigheid om gezonde wedijver niet over te laten gaan in vernietigende concurrentie.
Voor nu nog compacte menswolken is alles wat met het met dragen van onze naar de ijlheid overgegane geliefden te maken heeft heilig. In het liefdevolle en in het negatieve. Herinneringen en de invloed van hen die overgingen uitoefenen zijn zeer gemengd van samenstelling. Zodanig gemengd dat een eenvoudig schema als negatief of positief maar heel beperkt toepasbaar is. Een negatieve ervaring kan je ook levenslang beschermen tegen verkeerde sociale contacten of een bedenkelijke groepscultuur. Je kunt van inzicht veranderen en dan veranderen de impressies ook. Rituelen en verwerkingstherapie, mild herinneren en traumaverwerking, archieven en fotolijsten, plakboeken en stamboomonderzoek, geschiedeniswetenschap en paleoantropologie zijn allemaal middelen waarin de mensheid in ons (voort)leeft. Als u het nu en dan eventjes kunt opbrengen, is een besef van dit universum, waar wij de diepte, complexiteit en reikwijdte niet van overzien, een “goddelijke” ervaring.
Eén ding moet u niet doen. U moet zich niet wijs laten maken dat er mensen zijn die voor u contact met “de doden” kunnen hebben. Het is bedrog. Al deze spiritistentypes en aurareaders en paragnosten hebben enkel als doel: uw geld en aandacht uit de zak te kloppen. Het is nep. Het kan even een placebo-effect hebben, maar het is slecht voor uw kennis van de werkelijkheid. Alleen u (en anderen die hen gekend hebben) bent de drager van uw voorouders, geliefden, leraren en geschiedenis. Via uw persoonlijkheid en opvattingen leven zij. Via uw activiteiten en motieven en gedachten leeft alles voort. Wie u ook bent, waar u ook bent, wat u ook doet. U bent de drager van het universum en zal later weer door anderen gedragen worden.
Gevoelsmatig past als afsluiting een oud Duits versje van onbekende oorsprong:
Ich bin ich weisz nicht wer
Ich komme, ich weisz nicht woher
Ich gehe ich weisz nicht wohin
Mich wundert das ich so fröhlich bin
D.T.
Maart 2025
[1] Overigens maakt de wetenschap vaak ook gebruik van dit soort “model/beeld denken”. We weten bijvoorbeeld niet goed wat zwaartekracht is. We weten wat het doet. We kunnen het rekenkundig beschrijven, maar echt weten doen we het nog altijd niet. Hetzelfde geldt voor de term zwart gat en voor nog vele andere zaken. Het verschil met religie is dat wetenschappers heel goed weten dat het model van de werkelijkheid niet de werkelijkheid is.