De gedachte van deze website is dat alle mensen op één of andere manier religieus zijn en alle mensen altijd op een of andere manier bezig zijn in evenwicht te blijven. En die laatste gedachte geldt ook voor hun grotere verbanden en voor de natuur. Een evenwicht dat zich – religieus gesproken – bewegend afspeelt op het continuüm van Goed en Kwaad. Of zo u wilt in onderliggende vormen: van Genoeg en Teveel, van Broederschap tot Verstikkend, van Keuzemogelijkheden tot Chaotische overdaad, van Vrijheid tot A-sociale onverschilligheid, van de Overheid boven ons tot het recht op Zelfbeschikking.
Maar bovenal wil ik nadenken over ideeën en “uitvindingen” van mensen om verschillen en tegenstellingen hanteerbaar te maken. Althans van de meest mooie daarvan. Of beter nog: van de mooiste die ik kon vinden of zelf kan bedenken vanuit het perspectief van de moderniteit.
Is zo’n samenstel van ideeën nou onveranderbaar? Eenmaal aangeduid en neergezet voor eeuwig vast? Dat zou je wel denken, als het – zoals gezegd – om een religieus invalshoek van denken en doen gaat. Religie pretendeert tenslotte de uiting te zijn van een universele en eeuwige waarheid. Als de ultieme en uiterste schil van onze oriëntatie op het leven. Één van de belangrijkste aspecten van religie is het bieden van houvast. Dan mag het dus niet al te vluchtig zijn. Tegelijkertijd is juist dat de gruwelijke valkuil van veel religies geweest en vaak nog steeds. Het steeds verder doorschieten naar de kant van de zuiverheid en het steeds strenger handhaven van de zuiverheid tot in steeds kleinere details maakt religies sektarisch. Bij het denken over religie zou de gedachte van evenwichtsmechanismen een dogmatisch gegeven moeten zijn. Ik weet dat dit al een tegenstelling in zichzelf is. Het dogmatische als onwrikbaar vast en het beweeglijke karakter van evenwicht als het tegendeel van vast. Rechtstreeks afgeleid uit dit idee is de gedachte aan tolerantie. Geen enkele oplossing voor een probleem (lees tegenstelling) is perfect. Alle mensen en alle samenlevingen worstelen met tegenstellingen en met manieren om daarmee om te gaan. De imperfectie is altijd gegeven. Ook bij goede oplossingen. Maar goed, goed genoeg is goed genoeg en in enige mate duurzaam mogen we hopen.
Het geheel van de denkwijze op deze website laat zich beschrijven met de analogie van de aggregatie toestanden. Vast, Vloeibaar en Gasvormig.
Vast
Wat is vast en dogmatisch: is het streven naar het goede en het besef van tegenstellingen waar oplossingen voor gevonden moeten worden die in de meest brede zin van het woord Goed zijn. Althans, tot nader order goed genoeg.
Voor deze website is vast en onveranderbaar de symbolische indeling in thema’s, uitgaande van de gedachte dat er in een balans drie posities zijn: de twee tegengestelde en een middenpositie. En dat, wanneer de laatste ontbreekt of niet goed functioneert, het kwaad op de loer ligt en dialoog en discussie en onderzoek veranderen in vechten, geweld en vernietiging.
Vast en onbespreekbaar is ook de oriëntatie op relatieve nuchterheid van de moderniteit, van de wetenschap, op de rede en de verlichting. Zonder in absolute zin te willen beweren dat de wetenschap en de moderniteit intrinsiek goed zijn. Met deze uitgangspunten, zal ik – als het te pas komt – zonder enige terughoudendheid de oude (heilige) geschriften kannibaliseren. En lenen we zo nodig uit de ideeën van bijvoorbeeld de Romantiek of Confucius of Grieks/Romeinse filosofen. Dogmatisch zullen allerlei mystificerende elementen worden vermeden: Jezus heeft niet over water gelopen, de piramides zijn niet door buitenaardsen gebouwd en bliksem ontstaat niet omdat Shango (een god van de Yoruba) zijn dubbelbladige bijl naar de aarde gooit. De “gewone” werkelijkheid is mystiek genoeg.
Vloeibaar
Maar dan komt vloeibaar. Vloeibaar doet zich niet voor in één toestand, maar in een prachtig bij de filosofie passende opeenvolging van stroperigheid naar soepel vloeibaar naar vluchtig, bijna gasvormig, uitgedrukt in het begrip Viscositeit. De onderdelen van de ideeën in deze website zijn in volgorde Viscoos.
De gekozen thema’s zijn kneedbaar. Nog net behorend tot het domein der vaste stoffen. Maar wordt er druk op uitgeoefend dan kunnen de titels veranderen. En zo zou het kunnen dat een thema als “het universum” of “de oorsprong van het leven” in één thema worden samengevat of in meerdere thema’s worden opgesplitst. Het zal op een gegeven moment wel uitkristalliseren en waarschijnlijk nooit helemaal.
Vloeibaar is “de verzameling” van blogs en teksten. De uitkomst van de zoektocht naar teksten en ideeën die wij met zijn allen zo fundamenteel voor onze cultuur vinden dat ze een zweem van heiligheid om zich heen krijgen, is vloeibaar. In de loop van de tijd zullen teksten veranderen, verwijderd worden of vervangen. Een van de redenen om een getalsmatige indeling te kiezen is dat er aan het aantal teksten en thema’s een harde grens gesteld wordt. Daardoor ontaat pressie die tot nadenken dwingt.
Gasvormig
De taal is het gasvormige deel. Als de kern helder is dan zijn er zoveel manieren om het onder woorden te brengen dat alle mogelijkheden samengevat niet in het universum zouden passen.
D.T.
9 augustus 2020
P.S.: Hier eindigt voorlopig de inleidende reeks blogs over de opzet en intenties van deze website. Ik ga een periode op zoek naar teksten en de mogelijkheden die te mogen plaatsen. Via de menu items Theologica, OOGH en Malbunolo kunt u dat volgen.