Er is niets te bedenken dat enkel in zichzelf bestaat. Alles – van materie tot maatschappelijke processen tot wat we in het heelal waarnemen – staat in een evenwichtsverhouding tot andere materie en processen. Staat daarmee in verhouding op ontelbare manieren en niveaus.
Eén van de tijdelijke toestanden van evenwicht noemen we stabiliteit. Een (enigszins) geforceerd gecreëerde stabiliteit is in de menselijke cultuur nagenoeg standaard. Het kan een toestand van beheerste beweging zijn, maar ook van stagnatie. Een totaal gebrek aan stabiliteit is chaos.
De totale omvang van dit alomvattende, oneindige complex van evenwichtsrelaties wordt op een metafysische manier prachtig verwoord in het Chinees filosofische begrip Tao of Dao. Vaak ook uitgedrukt met de termen Yin en Yang als twee verbonden tegengestelde krachten die samen een levenscheppende dynamiek voortbrengen. Het wordt gebruikt om de fundamentele natuur van de wereld te duiden. Men kan het algeheel van de Tao (de gehele werkelijkheid) alleen bij benadering leren begrijpen. Hoewel de Dao is een prachtig, eeuwenoud concept is, ligt het de nadruk op de mystiek en is in feite anti rationeel. Het moderne denken houdt enige afstand tot dit soort mystificerende denkwijzen en op deze website doe ik dat ook.
Van die alles doortrekkende en doordrenkende evenwichtsrelaties maken we op deze website – symbolisch – een onderliggende structuur in termen van aantallen thema’s. Een beperking aan de hand van een eenvoudige rekenkundige benadering van het fenomeen evenwicht.
- In een eenvoudige evenwichtssituatie is er sprake van drie elementen: twee rechtstreeks met elkaar verbonden delen van een tegenstelling en het “evenwichtsmechanisme” daartussen. Dat mechanisme kan een simpele verhouding zijn, zoals verschillende gassen in een ruimte, die pas tot explosie kunnen komen als het een bepaalde verhouding ontstaat. Ook gewichten en tegengewichten met een eenvoudig draaipunt behoren op een concreet niveau tot eenvoudige evenwichtssituaties.
- Samengestelde evenwichtsrelaties bestaan uit verzamelingen van evenwichten die elkaar min of meer rechtstreeks beïnvloeden, zoals de vruchtbaarheid van de grond die weer van invloed is op insecten die weer van invloed zijn op het leven van vogels.
- In complexere evenwichtsrelaties worden allerlei externe invloeden meegenomen die het evenwichtsfenomeen beïnvloeden. Bijvoorbeeld klimaatverandering of marktprijzen van teeltgewassen of politieke processen die van invloed zijn op de vruchtbaarheid van de grond, die van invloed zijn op de keus van gewassen die geteeld worden, die weer van invloed zijn op insecten, die weer van invloed zijn op het leven van vogels.
En zo kan deze redenering groot groter grootst worden uitgebreid worden tot het volledige heelal er in vervat wordt en klein kleiner kleinst tot de subatomaire deeltjes. Een voortdurend bewegend en met elkaar in wisselwerking staande werkelijkheid. Voortdurend zoekend naar stabiliteit en voortdurend verstoord. Met de kennis van allerlei evenwichtsprocessen kunnen we niet het volledige het “algeheel” beschrijven. Onze rationaliteit is – hoe belangrijk ook – ontoereikend. Daarin heeft de Tao gelijk. Of de observatie en de beschrijving van fenomenen is zo abstract en bizar dat onze hersenen niet in staat zijn het te begrijpen. Over het algemeen geldt: hoe meer we weten, hoe meer we beseffen hoe weinig we weten en hoezeer we gebonden zijn aan de “bubbel” van ons rationele denken. En daar komt religie om de hoek kijken. Met welke wijsheid kunnen we boven onze rationaliteit uitstijgen zonder de rationaliteit geweld aan te doen. En op welke manier kunnen we een structuur aanbrengen om de verzameling van ideeën overzichtelijk te houden. Religie staat tot rationaliteit, zoals muziek staat tot geluid.
De symbolische indeling van evenwichtsmechanismen is als volgt: We drukken het uit in een eenvoudige getal, namelijk in het getal 3. In dit getal 3 telt de eerste waarde 1 voor de ene kracht in de tegenstelling, de tweede waarde van 1 voor de middelste positie (het mechanisme of proces dat de relatie vormt) en de derde waarde van 1 voor de tegenover liggende kracht in de tegenstelling.
Een samengestelde – maar in zekere zin nog wel overzichtelijke – evenwichtsrelatie wordt uitgedrukt als 3 x 3, dus als het getal 9.
Een complexe evenwichtsrelatie wordt symbolisch weergegeven als 3 x 9.
En daar laten we het bij. 27 thema’s in drieën verdeeld als op een tijdschaal: verleden, heden en toekomst: 9 9 9.
Wiskundig zou deze rekenarij eindeloos uitgebreid kunnen worden door ieder keer met 3 te vermenigvuldigen. Een volgende stap zou dus 3 x 27 zijn en daarna 3 x 81 en zo verder. Steeds kent de opgetelde uitkomst van de cijfers in het getal tot een uitkomst leiden die weer deelbaar is door 9. Een wiskundig mysterie dat zich alleen bij het getal 9 voordoet.
Het getal negen is het grootste getal in de oorspronkelijk uit India afkomstige getallenleer. In die leer heeft het symbolisch de functie van de volledigheid. De reeks is vol. Daarna komt er iets nieuws. Op deze website gebruik ik het om een beperking op te leggen aan het aantal thema’s. Zo’n beperking dwingt tot nadenken. En dat doen we op deze een speelse manier met een verwijzing naar de schoonheid van de wiskunde. Dieper moet je er niet over door filosoferen. Of het zou over de schoonheid van de wiskunde moeten gaan. Of over het bizarre feit dat de wiskunde bestaat en grotendeels klopt.
Zucht
Laten we afsluiten met een passende wijsheid uit de bijbel.
1 Korinthiërs 13 vers 1-3:
Al sprak ik de talen van alle mensen en die van de engelen – had ik de liefde niet, ik zou niet meer zijn dan een dreunende gong of een schelle cimbaal.
Al had ik de gave om te profeteren en doorgrondde ik alle geheimen, al bezat ik alle kennis en had ik het geloof dat bergen kan verplaatsen – had ik de liefde niet, ik zou niets zijn.
Al verkocht ik mijn bezittingen omdat ik voedsel aan de armen wilde geven, al gaf ik mijn lichaam prijs en kon ik daar trots op zijn – had ik de liefde niet, het zou mij niet baten.
D.K.
Juni 2020